Op weg naar Europees zeebaars beheer

Nadat de Europese Commissie in mei 2012 voor het eerst openlijk haar zorgen uitsprak over de neergang van de Europese zeebaars bestanden, en ICES verzocht om tot een kwantitatief advies te komen voor een vangstbeperking, heeft 2013 een stroom van nieuwe inzichten en ontwikkelingen opgeleverd.

De populatie op een absoluut dieptepunt

Om te beginnen, de trieste vaststelling dat de Europese zeebaars populatie met maar liefst 1/3 is afgenomen en dat het huidige bestand het laagst is van de afgelopen 20 jaar. En hoewel overbevissing de voornaamste oorzaak is, krijgen de zeebaars bestanden nog een extra klap, in dit geval van moeder natuur. De relatief strenge winters van afgelopen jaren zorgden voor hoge sterfte van jong zeebaars gebroed, met als gevolg een aantal weinig succesvolle voortplantingsjaren. Het advies van ICES aan de Europese Commissie voor 2014 is een vangstreductie van 36%. Een goed toegankelijke samenvatting van dit advies, specifiek voor de Noordzee gebied vind je hier. De drastische terugval van de zeebaars bestanden hebben veel media aandacht opgeleverd in geheel Europa, van zowel landelijke dagbladen, zoals The Guardian in Engeland tot zo’n beetje alle vissport magazines, websites en blogs.

Van quotum naar beheer

Eindelijk zullen velen zeggen, eindelijk lijkt het nu toch door te dringen dat het volledig misgaat met de zeebaars en dat er nu toch echt iets moet gebeuren. Maar het aloude mantra van een zeebaars quotum lijkt echter verlaten. De EAA (European Anglers Alliance) en de meeste EU lidstaten streven een duurzaam beheer na in plaats van een maximum toegestane vangsthoeveelheid (TAC) die vervolgens weer vertaald wordt in quota per land. In het overzicht van de EU quota 2014  voor de diverse vissoorten ontbreekt de zeebaars, wat door de EAA op haar facebook pagina  op 1 november wordt toegejuicht met de volgende zin: "We are happy that a sea bass TAC is not proposed. EAA prefers - like the majority of EU Member States - that, at this point in time, improved and new technical measures is what is (urgenty) needed to address the decline in sea bass stocks, not a TAC"

De EAA heeft een paper opgesteld met een set van maatregelen die samen de contouren van een Europese zeebaars beheer moeten vormgeven, waaronder onder meer een verbod van de winter visserij in de paaigebieden, sluiting opgroeigebieden, beperking van de fly-shoot visserij en verhoging van de minimum maat.

Dit paper heeft navolging gekregen middels een position paper opgesteld door Sportvisserij Nederland voor de Nederlandse regio. Een goed overzichtsdocument waarin onder  meer het economische belang van de sportvisserij op zeebaars wordt besproken evenals de beheersmaatregelen die SVN nastreeft voor onze regio. De Nederlandse politiek heeft inmiddels positief gereageerd op het lobbywerk van SVN, en de staatssecretaris heeft na kamer vragen gezegd dat er een Nederlands zeebaars beheerplan komt. De position paper van Sportvisserij Nederland is hier op de site van SVN te vinden.

Kijken naar Amerika, maar Europa is complexer

Positieve ontwikkelingen dus die hopelijk eindelijk zullen leiden tot een herstel van de Europese zeebaars stand. Maar helaas is het zover nog lang niet. Er wordt in de diverse betogen voor zeebaars beheer vaak een vergelijking gemaakt met de striped bass in Amerika. De grotere neef van de Europese zeebaars en een meer dan fantastische sportvis. De vergelijkingen met de striped bass gaan dan vaak over succesvol zeebaars beheer, en over de financiële betekenis van de soort als sportvis. Eind jaren ’70 stortte de striped bass populatie volledig in, voor 100% te wijten aan continue overbevissing. De Amerikaanse overheid nam maatregelen en stelde een herstelplan op, waarin onder meer verhoging van de minimum maat, baglimits, quota en een totaal vangstverbod voor diverse gebieden.  Dit leidde tot een zeer succesvol herstel, maar herstel kost tijd, en voordat het zover was waren er vele jaren verstreken.

De vergelijking met de striped bass is inderdaad een goede vergelijking, maar de Amerikaanse situatie was en is veel minder complex dan de Europese situatie met haar diverse nationaliteiten en culturen. Als we even inzoomen op bijvoorbeeld een toon aangevend land als Frankrijk wordt dat snel duidelijk.

Net zoals dat geldt voor de Amerikaanse striped bass, is het financiële belang van de zeebaars als sportvis enorm, en vele malen hoger dan de waarde als commerciële soort. In het genoemde position paper van SVN wordt dit helder uiteengezet. De recreatieve waarde van de zeebaars als sportvis is al erg hoog in Nederland, maar in een zeebaars mekka land als Frankrijk is die nog vele malen groter. Die waarde wordt gevormd door onder meer de verkoop van hengelsport materiaal, sportvis boten, maar ook door professionele zeebaars gidsen die er met klanten op uit trekken om te genieten van deze fantastische hengelsport beleving. En al die zeebaars toeristen moeten eten drinken en slapen, en zorgen voor een boost van de lokale economie.

Deze Franse zeebaarsgidsen vormen de - smalle - top van de moderne zeebaars visserij in Frankrijk; respect voor de soort, kennis en kunde en C&R wordt gepropageerd. Maar zoals gezegd, dit is slechts de smalle top, het overgrote deel van de Franse sportvissers vist nog veelal voor de pan en al dan niet illegale verkoop; ICES geeft niet voor niets herhaaldelijk aan dat het de hoeveelheid zeebaars gevangen door Franse sportvissers niet te onderschatten is.

Een treffende illustratie is een Frans debat dat is gestart door het Franse Ultimate Fishing, de Europese verdeler van tal van top merken en de club achter de roemruchte rode Tenryu hengels. Ultimate Fishing opende een discussie mbt vangst beperkende maatregelen voor sportvissers. Nou, dat hebben ze geweten, zo’n beetje alle Franse sportvisserij federaties en verenigingen keerden zich fel tegen deze ideeën, en Ultimate Fishing zag zich genoodzaakt om allerlei verklaringen te geven over het waarom van deze discussie. Met andere woorden, de Franse sport federaties zijn nog ver af van het inzien dat beperking en beheer niet alleen van de beroepsvisserij moet komen. De stelling name van Ultimate Fishing, dat ook sportvissers een verantwoordelijkheid hebben mbt een gezond zeebaars bestand, kan ik persoonlijk echter alleen maar toejuichen, en dragen hopelijk bij tot een cultuuromslag van een grote groep sportvissers. Jammer dat alleen deze Franse verdeler in de bres lijkt te willen springen en dat de vele andere grote merken en verdelers in Europa niets van zich laten horen.

De sleutel voor effectief Europees beheer ligt in Frankrijk

Velen beschouwen Frankrijk dan wel als het meest toonaangevende land voor de zeebaars sportvisserij, maar in Frankrijk ligt ook de sleutel voor een effectief Europees zeebaars beheer. Die sleutel ligt bij de Franse politiek. Het zijn de Fransen die dwarsliggen om tot een Europees beheerplan te komen, de Fransen willen naar een TAC en quota, waarbij vervolgens de Fransen -gebaseerd op historische vangsthoeveelheden- een groot deel van die quota toegewezen zouden krijgen. De Franse overheid geeft dus nog immer prioriteit aan de commerciële en niet aan de grotere recreatieve waarde van de zeebaars.  

In de Europese politiek ruziën de Fransen hier over met onder meer de Engelsen en Ieren. De Engelsen en Ieren zijn van mening dat het Franse betoog voor een zeebaars TAC en quota niet fair is, ze stellen dat zij al beheermaatregelen hebben genomen (Engeland heeft een verbod ingesteld op het vissen in de opgroei gebieden en in Ierland is zeebaars al hoofdzakelijk een sportvis), en dat het nu de beurt is van Frankrijk om daadwerkelijk effectief beheer te ondersteunen. Er lijkt op dit moment nog geen zicht op een compromis, en ondertussen gaat het massale wegvangen van grote scholen zeebaars gewoon door.

Het is geen vrolijk verhaal voor eenieder die getroffen is door het zeebaars sportvirus, maar we doen er helaas niets aan. Ik ben van nature geen zwartkijker, maar ik zie er op korte termijn niet veel van komen. En als er een Europees zeebaars beheer compromis wordt bereikt, dan is het nog niet gezegd dat dit onmiddellijk in werking treedt. We zullen het de komende jaren met minder baarzen moeten doen, en nadat een politiek compromis is bereikt zal het nog jaren duren voordat herstel merkbaar is. Maar om wat positiever af te sluiten, in 2013 is een breed gedragen inzicht ontstaan in zowel de politiek als in de media dat het zo niet verder kan en dat er echt iets moet gebeuren. En er gaat ook wat gebeuren, zowel op regionaal Nederlands als op Europees gebied, maar de vraag is wanneer....