Nadat de Europese Commissie in mei 2012 voor het eerst
openlijk haar zorgen uitsprak over de neergang van de Europese
zeebaars bestanden, en ICES verzocht om tot een kwantitatief advies te komen
voor een vangstbeperking, heeft 2013 een stroom van nieuwe inzichten en
ontwikkelingen opgeleverd.
De populatie op een absoluut dieptepunt
Om te beginnen, de trieste vaststelling dat de Europese zeebaars populatie
met maar liefst 1/3 is afgenomen en dat het huidige bestand het laagst is van
de afgelopen 20 jaar. En hoewel overbevissing de voornaamste oorzaak is,
krijgen de zeebaars bestanden nog een extra klap, in dit geval van moeder
natuur. De relatief strenge winters van afgelopen jaren zorgden voor hoge
sterfte van jong zeebaars gebroed, met als gevolg een aantal weinig succesvolle
voortplantingsjaren. Het advies van ICES aan de Europese Commissie voor 2014 is
een vangstreductie van 36%. Een goed toegankelijke samenvatting van dit advies,
specifiek voor de Noordzee gebied vind je hier.
De drastische terugval van de zeebaars bestanden hebben veel media aandacht
opgeleverd in geheel Europa, van zowel landelijke dagbladen, zoals The
Guardian in Engeland tot zo’n beetje alle vissport magazines, websites en
blogs.
Van quotum naar beheer
Eindelijk zullen velen zeggen, eindelijk lijkt het nu toch
door te dringen dat het volledig misgaat met de zeebaars en dat er nu toch echt
iets moet gebeuren. Maar het aloude mantra van een zeebaars quotum lijkt echter
verlaten. De EAA (European Anglers Alliance) en de meeste EU lidstaten
streven een duurzaam beheer na in plaats van een maximum toegestane vangsthoeveelheid
(TAC) die vervolgens weer vertaald wordt in quota per land. In het overzicht
van de EU
quota 2014 voor de diverse
vissoorten ontbreekt de zeebaars, wat door de EAA op haar facebook pagina op 1 november wordt toegejuicht met de
volgende zin: "We are happy that a sea bass TAC is not proposed. EAA prefers - like the majority of EU Member States - that, at this point in time, improved and new technical measures is what is (urgenty) needed to address the decline in sea bass stocks, not a TAC"
De EAA heeft een paper opgesteld met een set van
maatregelen die samen de contouren van een Europese zeebaars beheer moeten vormgeven, waaronder
onder meer een verbod van de winter visserij in de paaigebieden, sluiting
opgroeigebieden, beperking van de fly-shoot visserij en verhoging van de
minimum maat.
Dit paper heeft navolging gekregen middels een position
paper opgesteld door Sportvisserij Nederland voor de Nederlandse regio. Een
goed overzichtsdocument waarin onder
meer het economische belang van de sportvisserij op zeebaars wordt
besproken evenals de beheersmaatregelen die SVN nastreeft voor onze regio. De
Nederlandse politiek heeft inmiddels positief gereageerd op het lobbywerk
van SVN, en de staatssecretaris heeft na kamer vragen gezegd dat er een
Nederlands zeebaars beheerplan komt. De position paper van Sportvisserij Nederland
is hier
op de site van SVN te vinden.
Kijken naar Amerika, maar Europa is complexer
Positieve ontwikkelingen dus die hopelijk eindelijk zullen
leiden tot een herstel van de Europese zeebaars stand. Maar helaas is het zover
nog lang niet. Er wordt in de diverse betogen voor zeebaars beheer vaak een
vergelijking gemaakt met de striped bass in Amerika. De grotere neef van de
Europese zeebaars en een meer dan fantastische sportvis. De vergelijkingen met de
striped bass gaan dan vaak over succesvol zeebaars beheer, en over de financiële
betekenis van de soort als sportvis. Eind jaren ’70 stortte de striped bass populatie
volledig in, voor 100% te wijten aan continue overbevissing. De Amerikaanse
overheid nam maatregelen en stelde een herstelplan op, waarin onder meer verhoging
van de minimum maat, baglimits, quota en een totaal vangstverbod voor diverse
gebieden. Dit leidde tot een zeer
succesvol herstel, maar herstel kost tijd, en voordat het zover was waren er
vele jaren verstreken.
De vergelijking met de striped bass is inderdaad een goede
vergelijking, maar de Amerikaanse situatie was en is veel minder complex dan de
Europese situatie met haar diverse nationaliteiten en culturen. Als we even inzoomen op bijvoorbeeld een toon aangevend land als Frankrijk wordt dat snel duidelijk.
Net zoals dat geldt voor de Amerikaanse striped bass, is het
financiële belang van de zeebaars als sportvis enorm, en vele malen hoger
dan de waarde als commerciële soort. In het genoemde position paper van SVN
wordt dit helder uiteengezet. De recreatieve waarde van de zeebaars als
sportvis is al erg hoog in Nederland, maar in een zeebaars mekka land als
Frankrijk is die nog vele malen groter. Die waarde wordt gevormd door onder meer de
verkoop van hengelsport materiaal, sportvis boten, maar ook door professionele
zeebaars gidsen die er met klanten op uit trekken om te genieten van deze
fantastische hengelsport beleving. En al die zeebaars toeristen moeten eten drinken en slapen, en zorgen voor een boost van de lokale economie.
Deze
Franse zeebaarsgidsen vormen de - smalle - top van de moderne zeebaars visserij in
Frankrijk; respect voor de soort, kennis en kunde en C&R wordt
gepropageerd. Maar zoals gezegd, dit is slechts de smalle top, het overgrote
deel van de Franse sportvissers vist nog veelal voor de pan en al dan niet illegale verkoop; ICES geeft niet
voor niets herhaaldelijk aan dat het de hoeveelheid zeebaars gevangen door
Franse sportvissers niet te onderschatten is.
Een treffende illustratie is een Frans
debat dat is gestart door het Franse Ultimate Fishing, de Europese verdeler
van tal van top merken en de club achter de roemruchte rode Tenryu hengels.
Ultimate Fishing opende een discussie mbt vangst beperkende maatregelen voor
sportvissers. Nou, dat hebben ze geweten, zo’n beetje alle Franse sportvisserij
federaties en verenigingen keerden zich fel tegen deze ideeën, en Ultimate
Fishing zag zich genoodzaakt om allerlei verklaringen te geven over het waarom
van deze discussie. Met andere woorden, de Franse sport federaties zijn nog ver
af van het inzien dat beperking en beheer niet alleen van de beroepsvisserij
moet komen. De stelling name van Ultimate Fishing, dat ook sportvissers een verantwoordelijkheid
hebben mbt een gezond zeebaars bestand, kan ik persoonlijk echter alleen maar
toejuichen, en dragen hopelijk bij tot een cultuuromslag van een grote groep
sportvissers. Jammer dat alleen deze Franse verdeler in de bres lijkt te willen
springen en dat de vele andere grote merken en verdelers in Europa niets van
zich laten horen.
De sleutel voor effectief Europees beheer ligt in Frankrijk
Velen beschouwen Frankrijk dan wel als het meest toonaangevende land voor de zeebaars sportvisserij, maar in Frankrijk ligt ook
de sleutel voor een effectief Europees zeebaars beheer. Die sleutel ligt bij de
Franse politiek. Het zijn de Fransen die dwarsliggen om tot een Europees
beheerplan te komen, de Fransen willen naar een TAC en quota, waarbij vervolgens
de Fransen -gebaseerd op historische vangsthoeveelheden- een groot deel van die
quota toegewezen zouden krijgen. De Franse overheid geeft dus nog immer prioriteit aan de commerciële en niet aan de grotere recreatieve waarde van de zeebaars.
In de Europese politiek ruziën de Fransen hier
over met onder meer de Engelsen en Ieren. De Engelsen en Ieren zijn van mening dat
het Franse betoog voor een zeebaars TAC en quota niet fair is, ze stellen dat
zij al beheermaatregelen hebben genomen (Engeland heeft een verbod ingesteld
op het vissen in de opgroei gebieden en in Ierland is zeebaars al hoofdzakelijk
een sportvis), en dat het nu de beurt is van Frankrijk om daadwerkelijk
effectief beheer te ondersteunen. Er lijkt op dit moment nog geen zicht op een
compromis, en ondertussen gaat het massale wegvangen van grote scholen zeebaars
gewoon door.
Het is geen vrolijk verhaal voor eenieder die getroffen is
door het zeebaars sportvirus, maar we doen er helaas niets aan. Ik ben van
nature geen zwartkijker, maar ik zie er op korte termijn niet veel van komen.
En als er een Europees zeebaars beheer compromis wordt bereikt, dan is het nog
niet gezegd dat dit onmiddellijk in werking treedt. We zullen het de komende
jaren met minder baarzen moeten doen, en nadat een politiek compromis is
bereikt zal het nog jaren duren voordat herstel merkbaar is. Maar om wat
positiever af te sluiten, in 2013 is een breed gedragen inzicht ontstaan in
zowel de politiek als in de media dat het zo niet verder kan en dat er echt
iets moet gebeuren. En er gaat ook wat gebeuren, zowel op regionaal Nederlands
als op Europees gebied, maar de vraag is wanneer....